جایگاه اقتصاد ایران در جهان

ایران هفدهمین (یا هجدهمین، در برخی از منابع) اقتصاد بزرگ دنیا است. این جایگاه خوب است، ولی نه آنقدر که در خبرها رویش مانور بدهند و البته نه آنقدر که توسط وزیر اقتصاد «رونمایی» شود.

اقتصاد ایران در میان اقتصادهای جهان یکی از متوسط ترین [خودتان «ترین» اش را تعریف کنید] اقتصادهای جهان است، به این معنی که رتبۀ تولیدش با رتبۀ مساحتش و رتبۀ جمعیتش تقریباً یکسان است. ایران رتبۀ هفدهم جمعیت و رتبۀ هجدهم مساحت را دارد. تساوی رتبه های جمعیت و تولید ایران را از نظر تولید سرانه در موقعیت متوسط جهانی قرار می دهد. ایران با تولید سرانۀ 11 تا 12 هزار دلار بر مبنای برابری نرخ خرید در رتبۀ حدود 73 در میان حدود 180 کشور جهان قرار دارد. تولید سرانۀ متوسط جهانی هم در حدود 11 هزار است.

آمریکا با تولید حدود بیست درصد تولید جهانی و تقریباً هم سطح کل کشورهای اتحادۀ اروپا بزرگترین اقتصاد دنیا است. این کشور سومین کشور پر جمعیت دنیا (بعد از چین و هند) و چهارمین کشور بزرگ دنیا (بعد از روسیه، کانادا و چین است). کشور پر جمعیت و بزرگ چین دومین اقتصاد بزرگ دنیا است. ولی جایگاه این دو کشور از نظر رفاه شهروندانشان بسیار متفاوت است. ارزش تولید سالانۀ یک شهروند آمریکا حدود 48 هزار دلار است (رتبۀ هفتم در جهان) در حالیکه یک شهروند چین با تولید سالانۀ حدود 8 هزار دلار چین را در رتبۀ 90 جهانی و در میان کشورهای فقیر قرار می دهد. و این تازه بر مبنای برابری قدرت خرید است. اگر تولید شهروند چینی را به بازار جهانی ببرید چیزی در حد 4 تا 5 هزار دلار بابت آن پرداخت می شود. تنها دلیل اهمیت اقتصادی چین تعداد یک میلیارد وسیصد پنجاه میلیون نفری است که تحت حاکمیت دولت چین زندگی می کنند.

کشورهای پر جمعیت به واسطۀ تعداد افراد خود دارای اقتصادهای بزرگ هستند. این امر هر چند مزایایی دارد (مثل قدرت تاثیر گذاری بین المللی و منطقه ای) ولی به تنهایی بیانگر قدرت اقتصادی نیست. همزمانی تولید بالا و جمعیت زیاد است که قدرت اقتصادی قابل توجه را ایجاد می کند.

در حال حاضر ما جزو بیست اقتصاد برتر دنیا هستیم. کشوری مثل تایوان با جمعیتی کمتر از یک سوم جمعیت ایران و مساحتی در حد دو درصد مساحت ایران (چیزی در حد استان آذربایجان غربی) هم تولیدی در حد ایران دارد و جزو بیست اقتصاد برتر دنیا است. تا وقتی که تولید سرانۀ ما، به برکت خطاهای متعدد در سیاست اقتصادی مان، رشد متوسط سالانۀ یکی دو درصدی در طول دهه ها دارد، جایگاه اقتصاد ما چندان بهبودی نخواهد داشت و ممکن است به راحتی رتبۀ خود را به کشورهای کوچک تر و کم جمعیت تر ولی کارآمدتر واگذار کنیم.

خلاصه اینکه جزو بیست اقتصاد بزرگ دنیا بودن افتخار چندانی ندارد.