مصرف بنزین قبل و بعد از برنامۀ یارانه ها
فوریه 16, 2013 10 دیدگاه
با استفاده از آمار بودجۀ خانوار سال 88 و 90 هزینۀ بنزین، و با داشتن قیمت بنزین مصرف آن، را برای خانوارها بدست آورده ام. برای سال 88 (سال قبل از یارانه ها) قیمت صد تومان و برای سال 90 (سالی که یارانه در تمام ماههای آن پرداخت شد) قیمت 400 تومان را در نظر گرفته ام. از آنجا که برخی خانوارها بخصوص در مناطق شهری از بنزین آزاد 700 تومانی هم استفاده کرده اند، مقادیری که من بدست آورده ام سقف مصرف است و مقادیر واقعی کمتر از مقادیری است که در اینجا نشان داده شده است.
نمودارهای زیر مقدار مصرف خانوارها را در مناطق شهری و روستایی نشان می دهد. برای اینکه رفتار خانوارهای پر درآمد و کم درآمد را با هم مقایسه کنم، این ارقام را برای دهکهای هزینه ای درآورده ام. خط 45 درجه را هم رسم کرده ام که مقایسۀ دو سال آسانتر شود.
نکتۀ اصلی این نمودارها این است که مصرف در میان تمامی دهکها کاهش داشته است. این کاهش را می توان از این مشاهده استنباط کرد که تمامی نقاط زیر خط 45 درجه هستند. تفاوت عمودی نقاط با خط 45 درجه کاهش مصرف را نشان می دهد. این کاهش مصرف در میان دهکهای بالا قابل توجه است. به عبارت دیگر این دهکها همانند دهکهای پایین به افزایش قیمت بنزین واکنش نشان می دهند و واکنششان از بسیاری از دهکهای پایینتر بیشتر هم هست.
کاهش مصرف در روستاها بیشتر است و در میان دهکهای بالاتر روستایی حتی بیشتر. با توجه به اینکه یارانۀ پرداختی در مقابل درآمد دهکهای پایین شهری و روستایی قابل توجه بوده است، این کاهش قیمت نشان می دهد که احتمالاً مقادیر زیادی بنزین برای مصارف کم اهمیت مصرف می شده است.
با توجه به افزایش تورم و نیز افزایش نرخ ارز، احتمالاً دولت باید قیمت آن را دوباره افزایش دهد. (هر چند صحبت کردن از افزایش قیمت در شرایط کنونی مثل خودکشی سیاسی است ولی اگر این کار نشود دولت ناچار است برای پرداخت هزینه های بنزین و سایر هزینه ها پول چاپ کند و تورم ایجاد کند که بدتر است از افزایش قیمت کالایی مثل بنزین). راه حل نهایی حذف قیمت گذاری و سپردن آن به بازار است، همانطور که عرضۀ کالاهایی مثل میوه و ماکارونی را افراد و شرکتها انجام می دهند. ولی اگر دولت توانایی رفتن به این سمت را ندارد می تواند قیمت مختلف در مناطق مختلف اعمال کند. در شهرهای بزرگ که مصرف بنزین اثرات منفی بیشتری دارد، می توان قیمت بالاتر اعمال کرد و تفاوت را مستقیماً صرف هزینه های حمل و نقل شهری کرد. به این ترتیب هم مصرف در شهرها کم می شود و هم منابع جدید برای حمل و نقل عمومی ایجاد می شود.
پس نوشت: در پاسخ به درخواست رضا، از خوانندگان این نوشته، جدول هزینه های سالانۀ بنزین خانواده ها را می گذارم اینجا. اعداد سال 1388 را بر هزار ریال و اعداد سال 1390 را بر 4000 ریال (یا اگر فکر می کنید که بیشتر مردم بنزین 700 تومانی خریده اند، بر 7000 ریال) تقسیم کنید تا مقدار مصرف را بدست بیاورید. u یعنی مناطق شهری و r یعنی ماطق روستایی.
| 88 r | 88 u | 90 r | 90 u |
| 69125.27 | 95929.59 | 90081.88 | 347465.2 |
| 188270.9 | 237138.3 | 434567.8 | 728756.9 |
| 271281.9 | 358833.9 | 688552.8 | 1217591 |
| 371301.5 | 424166.3 | 925228.1 | 1350136 |
| 444816.1 | 507977.5 | 1148288 | 1905748 |
| 464896.2 | 837791.9 | 1484507 | 2909697 |
| 599295.3 | 1085387 | 1763815 | 3342994 |
| 683438.3 | 1093380 | 2065147 | 4343052 |
| 984186.9 | 1507875 | 3001537 | 4852577 |
| 1552487 | 2223596 | 4201419 | 7188753 |
آی-آر-پی-دی آنلاین (IRPD ONLINE) 
]چرا از آمار کل مصرف بنزین استفاده نکردین؟
به قول همشهری های ما، این هم میشه!
جدا از شوخی می خواستم رفتار خرد خانوارها در مصرف بنزین را ببینم. تصویر کلان را می توان به محک آمار خرد زد. بخصوص رفتار مصرفی در میان دهکهای درآمدی برایم مهم بود.
سلام
بنابراين دولت قبل از انتخابات پول چاپ ميکند و بعد از انتخابات قيمت بنزين را هم افزايش ميدهد!
احتمالاً چنین خواهد بود.
لطفا جدول ارقامی که از رویشان این نمودارها تولید شده‌اند را نیز در اختیار بگذارید.
گذاشتمشان در نوشته.
متشکرم!
I guess a few points should be considered before making the dual suggestion for price increase or monetary base expansion;
• Gasoline is monopolized by governmental group of firms, so they are naturally price setters in the market, i.e. it IS the market price set by the monopolist.
• What is the percentage of the tax in the gasoline price? And how much it should be increased (or decreased) to compensate the social effects of any change in price?
• What has been the firms’ behaviour in the context? Especially governmental subsided firms? Any sensible change in their consumption pattern is observable? What has been the percentage of their share in the gasoline market?
Seems the most important missing point of the analysis in the article is the critical role of the taxes in gasoline market (of course among other missing points!).
علی
اینکه نکات بسیاری در این تحلیل دیده نمی شود البته درست است. قصد این نوشته هم محدود بود به ارائۀ تصویر کلی از مصرف بنزین توسط خانوارها.
اما همانطور که علی در پاسخ گفت هر انحصاری به معناری قیمت گذاری طبق مدل انحصار نمی انجامد. قیمت بنزین هم قیمت انحصارگر بر اساس حداکثر سازی سود نیست. بلکه حتی هزینه ها را هم پوشش نمی دهد. در نتیجه نه تنها مالیاتی در آن نیست بلکه سوبسید هم پرداخت می شود.
من دسترسی به آمار شرکتهای تولید کننده ندارم ولی موافقم که سؤالات زیادی در حوزۀ عرضه برای پاسخ دادن وجود دارد.
هر قیمت انحصاری لزوما بالاتر از هزینه حاشیه ای نیست. در ضمن این انحصار مورد اشاره علی هدفش حداکثرسازی سود نیست بلکه بهینه سازی تابع رفاه اجتماعی است.