«نباید» های رشد تولید

اقتصاد ایران در سالی که گذشت مثالی کلاسیک از سیاستهای اشتباه و نتایج فاجعه بارِ آنها را به نمایش گذاشت. نتیجۀ آن رکود تورمی بود همراه با اتلاف منابع در ابعاد عجیب و غریب و فسادهایی که دادِ همه را درآورد. این روزها تقریباً نمی شود با کسی در ایران حرف زد بدون اینکه لیستی بلند بالا از مشکلات و عصبانیت و نومیدی تحویل گرفت. و البته حق با مردم است که هیچ دفاعی از عملکرد تصمیم گیران نمی توان داشت.

این در حالی است که بخش بزرگی از مشکلاتی که اقتصاد ایران با آن روبرو است، راه حلهایی روشن و تجربه شده دارد.

در نوشته ای که سال گذشته برای شمارۀ نوروز تجارت فردا نوشتم، نقل قول کردم از «گزارش رشد: استراتژی رشد پایدار و توسعۀ فراگیر» که «نباید» های رشد اقتصادی را بیان می کند. این «نباید» ها از این جهت مهم اند که بسته به شرایط، ممکن است سیاستی در یک کشور جواب بدهد یا ندهد، ولی تجربۀ کشورها در رشد اقتصادی نشان می دهد که این نبایدها هر جا که اجرا شده است به سرکوب تولید و رشد اقتصادی منجر شده است.

متاسفانه در سالی که گذشت بیشتر این «نباید» ها با شدت بیشتر اجرا شد. تنها دولت نیست که این سیاستها را اجرا می کند. گروههای رقیب اگر نقدی بر سیاستهای دولت دارند این نیست که چرا این سیاستهای اشتباه را تکرار می کند، بلکه این است که چرا با شدت بیشتری اینها را اجرا نمی کند. همین شده است که حتی وقتی دولت می خواهد به دلیل هزینه های بزرگِ سیاستی اشتباه آن را متوقف کند، رقبا دست به کار می شوند و با هر روشِ راست و ناراستی دولت را می کوبند و راه هر تغییری را می بندند.

در اجرای این سیاستهای مخرب همگان دخیلند.

این سیاستها را دوباره در زیر می آورم . ببینیم امسال چه خبر می شود.

• پرداخت یارانۀ انرژی، بجز در اندازۀ محدود و به طور هدفمند برای گروههای آسیب پذیر جامعه.
• مقابله با مشکل بیکاری از طریق استخدام دولتی.
• حمایت نامحدود از یک بخش یا یک صنعت. حمایت، در صورت لزوم، باید از نظر زمانی و اندازه محدود باشد، با استراتژی روشن برای اتمام حمایت.
• کنترل قیمت کالاها و خدمات برای کاهش تورم. ابزار اقتصاد کلان برای کنترل تورم شناخته شده و تجربه شده است.
• ممانعت از صادرات برای کاهش قیمت کالاهای داخلی برای حمایت از مصرف کننده با هزینۀ تولید کننده.
• مقررات گذاری ضعیف برای بانکها و همزمان دخالت و کنترل مستقیم رفتار آنها.
• افزایش قدرت پول ملی با کنترل قیمت دلار، پیش از اینکه صنایع کشور کارآمد شده باشند.
• نادیده گرفتن محیط زیست به بهانۀ هزینۀ سنگین آن.