تغییرات ریال و دلار و افغانی
ژوئیه 11, 2018 5 دیدگاه
گزارشی در سایت بی-بی-سی منتشر شد که می‌گوید به دلیل گران شدن دلار در ایران، دلار از افغانستان به ایران قاچاق می‌شود و در نتیجه «ریال تقویت و افغانی تضعیف» می شود. دلار در یک ماه اخیر پنج افغانی گرانتر شده و به 73.5 افغانی رسیده‌است.
به نظر می‌رسد اشتباهی که ایران در بازار ارز کرد در افغانستان هم به نوعی در حال انجام است. دولت با فروش دلار سعی میکند از افزایش نرخ دلار جلوگیری کند. گزارش می‌گوید که دولت هر هفته 50 میلیون دلار و 15 میلیون یورو به بازار می‌فرستد و باز هم تقاضا برای دلار زیاد است.
این اتفاقات در بازار ارز افغانستان به دلیل ربط اقتصاد دو کشور طبیعی است. با کاهش ارزش ریال در برابر دلار، قیمت نسبی کالاهای ایرانی در بازار صادرات کاهش یافته است. اقتصاد افغانستان که این را شاهد است بطور طبیعی به سمت خرید بیشتر کالاهای ایرانی روی می‌آورد. با توجه به اینکه ریال ایران بسیار بیشتر از افغانی تضعیف شده است، خرید کالاهای ایرانی برای مردم افغانستان راحت‌تر شده است. کاهش ارزش افغانی واکنش طبیعی اقتصاد افغانستان به این تفاوت است. بازرگانان افغانستان دلار را به ایران می برند تا به ریال تبدیل کنند و کالای ارزان شدۀ ایرانی را به افغانستان وارد کنند. این اتفاق رفاه خانواده های افغان را افزایش می دهد ولی در عین حال مزیت قیمتی کالاهای افغانستانی در بازار ایران را تضعیف میکند. در چنین حالتی گرانتر شدن دلار کمی از شدت این فرایند می‌کاهد. اقتصاد افغانستان در حال تنظیم بازار است به نفع تولید کنندگان افغان. فروشِ دلارِ بیشتر توسط دولت افغانستان این تنظیم را از بین می‌برد. این همان اشتباهی است که دولت ایران به کرات انجام داده است.
پس نوشت: این دو کلمۀ تقویت و تضعیف در بازار ارز با بار ارزشی زیاد به کار می رود و معنای درستِ خود را از دست میدهد. تقویت پول ملی فقط وقتی ارزش دارد که بر مبنای افزایش تولید و کارآمدی باشد، نه با تزریق دلار دولتی.
آی-آر-پی-دی آنلاین (IRPD ONLINE) 
سلام آقای دکتر!
اقتصاد ایران و افغانستان در چه زمینه ای از منظر شما شباهت دارند؟ این بحث در دوران احمدی نژاد هم مطرح شد و ما هم درین وبلاگ پیرامون آن بحث داشتیم. کارشناسان درافغانستان معتقدند که افغانستان باید جلو این قاچاق را بگیرد. زیرا، ما ذخایر ارزی کافی نداریم. نظر شما چیست؟ در مورد سیاست اشتباه ارزی باید بگویم که: ایران با داشتن منبع ارزی قوی (نفت) توان عملی کردن سیاست نادرست را داشته ولی افغانستان از پول خیرات جهانی به سیاست نادرست ادامه میدهد. در نبود کمک های خارجی، این کشور با بحران اقتصادی – مالی خطرناک مواجه خواهد شد.
سلام ضیا
مشکل در اصل یکی است. دولت به دلایل اشتباه می خواهد نرخ دلار پایین بماند. اقتصاد این را نمی خواهد. در نتیجه تقاضا برای دلار دولتی زیاد است. نه ایران و نه افغانستان و نه هیچ کشور دیگری نمی تواند با نیرویی که سبب می شود مردم عادی و بازرگانان دلار بخرند مقابله کند. همین نیرو است که قاچاق را ایجاد می کند و بجز تنظیم قیمت راه حل دیگری ندارد. تنها راهش این است که اگر دلار در بازار ایران یا افغانستان گران می شود، دولت هم قیمت بازار را برای فروش دلارش به کار ببرد. این طوری با فروش دلار از نفت یا خیرات جهانی افغانی یا ریال بیشتری نصیبش می شود و می تواند اموراتش را بگذراند. اگر هم قرار است کالایی با سوبسید در دسترس قرار بگیرد، به جای ارزان فروختن دلار، سوبسید ریالی یا افغانی داده شود.
اما اینکه ذخایر ارزی افغانستان کافی نیست دقیقاً دلیلی است که به خاطر آن باید دلارهای دولتی گرانتر فروخته شود. این طوری از تقاضا برای کالای چینی کاسته می شود و کالای افغانستان در بازارهای خارجی مزیت قیمتی پیدا می کنند. همین امر به تنظیم تجارت خارجی کمک می کند.
ممنون آقای دکتر! یک سوال دیگر. از نظر شما، دولت چین از چه میکانیزم ها برا ی دست کاری نرخ ارز بر خلاف روش معمول در کشورهای ما استفاده میکند تا توان رقابتی شرکت های چینی را بلند نگهدارد؟ آیا صرف از سیاست پولی استفاده کرده یا اینکه از سایر سیاست های اقتصادی نیز استفاده میکند؟ ممنون.
من دقیقاً از سیاستهایی که چین اتخاذ کرده اطلاع ندارم. ولی این را می دانم که در بازار ارز دخالت می کند با خرید دلار برای افزایش قیمت دلار، نه با فروش آن به قیمت پایین برای پایین نگاه داشتن قیمت. مطمئنم که در اینترنت می توانی مقالات زیادی در مورد سیاستهای چین پیدا کنی. اگر چیزی پیدا کردی خوشحال می شوم برای من هم بفرستی.
ممنون استاد گرامی. حتما دنبال خواهم کرد.